RAR dosya formatı nedir?
RAR (Roshal Archive), dosyaları tek bir arşivde toplayıp daha küçük boyutlara indirmek için tasarlanmış, kapalı kaynak bir sıkıştırma formatıdır. .rar uzantısı ile bilinen bu format, özellikle yüksek sıkıştırma oranı, güçlü parola koruma seçenekleri ve bozulmaya dayanıklılık özellikleriyle yaygın olarak tercih edilir. RAR arşivleri, büyük veri kümelerini düzenli ve güvenli biçimde paylaşmak veya arşivlemek isteyen kullanıcılar için etkili bir çözümdür.
Tarihçe ve sürümler
RAR, 1990’ların başında Eugene Roshal tarafından geliştirildi ve RARLAB tarafından ticarileştirildi. WinRAR 5.0 ile birlikte tanıtılan RAR5 sürümü, daha büyük sözlük boyutları, daha hızlı indeksleme ve AES‑256 ile güçlendirilmiş şifreleme gibi iyileştirmeler getirerek formatın performans ve güvenlik yönlerini ileri taşıdı.
Temel özellikler
- Yüksek sıkıştırma oranı: Katı (solid) sıkıştırma sayesinde benzer dosyalarda önemli yer tasarrufu sağlar.
- Parola ve şifreleme: RAR5’te AES‑256 tabanlı koruma ve güçlü parola türetme mekanizmaları desteklenir.
- Hacimlere bölme: Büyük arşivler çoklu parçalara (part1.rar, part2.rar…) ayrılabilir; aktarım ve depolama kolaylaşır.
- Kurtarma kaydı ve .rev: Bozulmalara karşı kurtarma kaydı ve .rev kurtarma hacimleriyle veri bütünlüğüne yardımcı olur.
- Unicode desteği: Uluslararası dosya adları ve uzun yol adlarıyla uyumlu çalışır.
Desteklenen platformlar ve programlar
RAR arşivleri Windows, macOS, Linux ve Android platformlarında yaygın olarak açılabilir. Oluşturma tarafında WinRAR (Windows) ve resmi rar/unrar komut satırı araçları öne çıkar. 7‑Zip, The Unarchiver, PeaZip ve pek çok üçüncü parti yazılım .rar dosyalarını açabilir; ancak lisans kısıtları nedeniyle çoğu araç RAR oluşturma (yeni .rar üretme) özelliğini sunmaz.
Yaygın kullanım alanları
- Yedekleme ve arşivleme: Yüksek sıkıştırma ve hata toleransı, uzun süreli saklama için uygundur.
- Dağıtım ve paylaşım: Büyük projeler, medya koleksiyonları veya yazılım paketleri hacimlere bölünerek kolayca taşınır.
- Kurumsal dosya yönetimi: Parola koruma ve farklı platformlarda açılabilme, ekipler arası güvenli paylaşımı destekler.
Açma, oluşturma ve dönüştürme
.rar dosyalarını açmak için WinRAR, 7‑Zip veya unrar gibi araçlar kullanılabilir. Yeni RAR arşivi oluşturmak genellikle WinRAR veya resmi rar CLI ile mümkündür. Dönüştürme ihtiyacında, içerikler .zip veya .7z gibi formatlara çıkarılıp yeniden paketlenebilir; bu işlem formatlar arası özellik farklılıkları (ör. kurtarma kaydı) nedeniyle birebir eşdeğer olmayabilir.