TXT Dosya Uzantısı
TXT dosyası, içeriği yalnızca düz metinden oluşan, biçimlendirme ve gömülü medya barındırmayan en basit dosya formatıdır. .txt uzantısı ve text/plain MIME türü ile tanınır. Platformdan bağımsız yapısı sayesinde Windows, macOS, Linux ve mobil işletim sistemlerinde kolayca açılır ve düzenlenir. Basitliği, teknik dokümantasyon, günlük kayıtları ve yapılandırma örnekleri gibi çok farklı senaryolarda TXT dosyalarını güvenilir bir temel yapar.
Kısa tarihçe ve standartlar
TXT formatının kökleri, bilgisayarların yalnızca karakter tabanlı çıktılar ürettiği erken dönemlere uzanır. Önce ASCII karakter kümesi yaygınlaştı; küresel dil desteğine ihtiyaçla birlikte Unicode ve özellikle UTF-8 kodlama varsayılan hale geldi. İnternette metin içerikler için IETF tarafından tanımlanan text/plain MIME türü, .txt dosyalarını standart bir kimlikle ifade eder.
Temel özellikler
- Biçimlendirme yok: Kalın, italik veya stil bilgisi içermez; salt karakterlerden oluşur.
- Kodlama seçenekleri: En yaygın olan UTF-8; ayrıca ASCII, UTF-16 gibi kodlamalar da kullanılabilir. BOM varlığı bazı araçlarda uyumsuzluğa yol açabilir.
- Satır sonları: Windows CRLF, Unix benzeri sistemler LF kullanır; eski macOS sürümleri CR kullanır. EOL farklılıkları sürüm kontrolü ve derleyicilerde fark yaratabilir.
- Taşınabilirlik: Her platformda okunabilir; taşıma ve paylaşım kolaydır.
- Boyut ve performans: Çok büyük günlükler için uygundur; ancak düzenleme için büyük dosyaları destekleyen editörler tercih edilmelidir.
Desteklenen platformlar ve programlar
TXT dosyaları neredeyse tüm cihazlarda yerleşik uygulamalarla açılabilir. Yaygın editörler arasında Windows Notepad, macOS TextEdit, Notepad++, Visual Studio Code, Sublime Text, Vim ve Nano bulunur. Mobilde ise iOS ve Android üzerinde pek çok metin düzenleyici ve dosya yöneticisi destek sunar.
Yaygın kullanım alanları
- Teknik dokümantasyon, README ve lisans metinleri
- Günlük dosyaları ve hata raporları
- Yapılandırma örnekleri ve basit notlar
- Komut satırı araçlarıyla veri değişimi ve otomasyon çıktıları
- CSV, JSON veya Markdown gibi formatlara dönüştürme için başlangıç kaynağı
Uyumluluk, güvenlik ve en iyi uygulamalar
TXT dosyaları yürütülebilir değildir ve genelde güvenlidir; ancak yanıltıcı adlandırmalar veya sahte içeriklerle sosyal mühendislik riskleri oluşabilir. Her zaman güvenilir kaynaklardan indirin ve dosya uzantılarını görüntülemeyi etkinleştirin.
- Varsayılan kodlama olarak UTF-8 kullanın; mümkünse BOM olmadan kaydedin.
- Hedef ortama göre satır sonlarını ayarlayın; dos2unix ve unix2dos gibi araçları kullanın.
- Çok büyük dosyalar için less, tail veya performanslı editörler tercih edin.
- Sürüm kontrolünde EOL ve kodlama kurallarını .gitattributes ile sabitleyin.
Dönüştürme
Kodlama dönüştürme için Notepad++ üzerinde Kodlama menüsünü, Visual Studio Code’da durum çubuğu kodlama değişimini kullanabilirsiniz. Komut satırında iconv ile UTF-8, UTF-16 veya ISO-8859-1 arasında dönüşüm yapılabilir. Çapraz platform paylaşımda EOL uyuşmazlıkları görüldüğünde dos2unix veya editor ayarlarıyla satır sonlarını normalize edin. TXT içeriği gerektiğinde .md, .csv ya da .json biçimlerine kaydedilerek yeniden kullanıma uygun hale getirilebilir.